Đánh giá suy hô hấp ở trẻ sơ sinh trước chuyển viện luôn là một vấn đề quan trọng, kể cả ở những nước đã phát triển.

Như Pháp chẳng hạn, việc đánh giá suy hô hấp trẻ sơ sinh bởi bác sĩ nhi qua điện thoại ngay tại phòng sanh cho đơn vị SAMU (Service d'Aide Médicale d'Urgence).cũng hiếm khi được đề cập đến trong y văn.

Thực tế, việc đánh giá này sẽ ảnh hưởng đến mức độ chuyên nghiệp của nhân viên thực hiện việc chuyển viện cũng như trang thiết bị của phương tiện chuyển viện và tuyến y tế kế tiếp nơi trẻ sẽ được điều trị.

Đối với nước ta, cho đến nay, phần lớn trẻ sinh non dưới 32 tuần tuổi được theo dõi và săn sóc tại các bệnh viện tuyến tỉnh, thành phố trở lên. Vấn đề đánh giá suy hô hấp được đề cập ở đây sẽ được áp dụng chủ yếu cho các tuyến thấp hơn. Bài viết này không tính đến những trường hợp trẻ phải đặt nội khí quản ngay sau sinh.

Một khi đã kiểm soát được hô hấp tại phòng sanh, tất cả những trẻ có suy hô hấp phải được theo dõi trong lồng ấp nơi có thể đánh giá màu da, nhịp thở, điểm số Silverman (đánh giá bởi nhiều người), nhịp tim và mức FiO2 cần thiết để duy trì SpO2 hiệu quả, đồng thời tạm hoãn y lệnh nuôi ăn qua đường miệng.

Lưu ý rằng không có yêu cầu chuyển viện nào được đặt ra trong vòng 15 phút đầu tiên. Hành động này nhằm đảm bảo có đủ thời gian để đánh giá chính xác tình trạng trẻ, cũng là thời gian cần thiết để trẻ có thể thích ứng với cuộc sống bên ngoài về mặt hô hấp, nhằm tránh những tình huống chia lìa mẹ-con không cần thiết.

Những tiêu chuẩn sau giúp đánh giá tại phòng sanh xem liệu trẻ có thể tiếp tục theo dõi hay không (lưu ý rằng các tiêu chuẩn này được đưa ra đối với tuyến xã, tuyến huyện), 6 tiêu chuẩn này phải cùng được đảm bảo:

• FiO2 < 0,30 để duy trì SpO2 > 90%
• Thở nhanh hoặc điểm số Silverman ≤ 3
• Trẻ sơ sinh đủ tháng đủ cân
• Nước ối không có phân su
• Không có dấu hiệu nhiễm trùng
• Không có những dấu hiệu bất thường liên quan

5 tiêu chuẩn đầu tiên sẽ được theo dõi và lưu lại trên một bảng đánh giá mỗi 15 phút.

Chỉ với bảng đánh giá này, được theo dõi cũng như điền đầy đủ và chính xác, bác sĩ nhi tại phòng sanh có thể gọi điện cho đơn vị chuyển viện bất kỳ lúc nào nếu tình trạng suy hô hấp gia tăng hoặc sau 2 giờ mà tình trạng suy hô hấp không cải thiện.

Chỉ cần với bảng theo dõi này mà đơn vị chuyển viện có thể quyết định chuyển viện cấp cứu hay không đồng thời có thể xác định tuyến bệnh viện kế tiếp cần thiết để điều trị cho trẻ.

Đối với trẻ suy hô hấp, chỉ có những trẻ sanh đủ tháng và có suy hô hấp thoáng qua mới có thể điều trị tại tuyến xã.

(Nguồn: ST)

BS Nguyễn An Nghĩa